به گزارش ستاد خبری ایران هلث 1404، همزمان با برپایی بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی ایران‌هلث، سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی، میزبان نشست «کانکت فروم» با محوریت توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی بود.
دکتر امین اردشیر دوانی، مدیرعامل و بنیان‌گذار شرکت فناوران نوید سیمرغ و دارنده دکترای بیوانفورماتیک از دانشگاه کاتولیک لوون بلژیک، در این نشست هدف اصلی مجموعه سیمرغ را بازگرداندن امید و شادی به خانواده‌های مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی عنوان کرد و افزود: دوست دارم حاضران را به سفری به پشت‌صحنه فعالیت‌های شرکت سیمرغ، از همان نقطه آغازین، دعوت کنم.
دوانی که متولد سال ۱۳۵۸ در شیراز است، درباره مسیر زندگی خود گفت: در کودکی، مانند بسیاری دیگر، آرزوهای متنوعی داشتم؛ از شناگر و پلیس تا نظامی. هیچ‌کس تصور نمی‌کرد روزی همان بچه شیطان و اهل فوتبال، دکترای بیوانفورماتیک بگیرد. اما این مسیر، گام‌به‌گام و با پشتکار طی شد.
وی با اشاره به سوابق تحصیلی و شغلی خود ادامه داد: تحصیلاتم را در دبیرستان تاریخی سعادت بوشهر گذراندم. پس از آن در صنعت خودروسازی داخل کشور مشغول به کار شدم تا اینکه در سال ۲۰۰۹، پس از مراسم خداحافظی از محل کار، راهی بلژیک شدم. دانشگاه لوون را به دلیل تلفیق اعتبار علمی با نوآوری و تحقیق کاربردی انتخاب کردم.
این متخصص بیوانفورماتیک درباره تجربه پذیرش دکترا خاطرنشان کرد: پایان‌نامه کارشناسی ارشد من در حوزه بهینه‌سازی تشخیص پروتئین‌ها، با کاربرد گسترده در داروسازی بود. آن زمان قصد بازگشت داشتم، اما با باز شدن چند موقعیت دکترا، برای یکی اقدام کردم. وقتی ایمیل پذیرش با کلمه “Unfortunately” آغاز شد، گمان کردم رد شده‌ام! اما فهمیدم استاد دوم پروژه تمایل بیشتری به همکاری داشته و در نهایت وارد دپارتمان مهندسی برق شدم.
دوانی بر شکاف میان پژوهش‌های آکادمیک و نیازهای صنعت تأکید کرد و گفت: بسیاری از تحقیقات دانشگاهی با نیازهای واقعی صنعت فاصله دارند. کلید موفقیت، یافتن نقاط تلاقی این دو و بهره‌برداری مؤثر از آن هم‌پوشانی‌هاست.
وی افزود: یک توهم رایج این است که فکر می‌کنیم می‌توانیم همه کار انجام دهیم. در حالی که تنها بخش کوچکی از مسیر به این تلاقی مربوط است و همین بخش کوچک است که تأثیر شگرفی دارد.
وی با اشاره به فعالیت‌های علمی گذشته خود گفت: در دوران دانشگاه در پروژه‌های متعددی مشارکت داشتم که نتیجه آن انتشار مقالات معتبر و پراستنادی بود که هنوز مورد استفاده هستند. در مقطعی، در دوراهی ماندن در مسیر تحقیقاتی یا ورود به صنعت قرار گرفتم.
دوانی تصریح کرد: به‌تدریج نقش من در حوزه ژنتیک پررنگ‌تر شد. حتی ثبت یک تصویر ساده ساعتی زمان برد، اما همان تصویر، جرقه‌ای مهم در مسیر حرفه‌ای من زد. مانند بسیاری، من نیز عاشق ایران بودم و دغدغه خدمت به کشورم را داشتم.
وی درباره بازگشت دشوار به ایران در سال ۲۰۱۷ گفت: در آن زمان صاحب فرزند خردسالی بودیم و بازگشت آسان نبود. با این وجود، مصمم بودم فعالیت حرفه‌ای‌ام را در ایران و در عرصه نوآوری ادامه دهم.
دوانی در توصیف اکوسیستم نوآوری ایران بیان کرد: هر اکوسیستمی پیچیدگی‌های خود را دارد. همان‌طور که نقشه متروی توکیو چندلایه و پیچیده است، شاید نقشه متروی تهران ظاهری ساده‌تر داشته باشد، اما پیچیدگی صرفاً در تعداد عناصر نیست، بلکه در تعاملات میان اجزای سیستم نهفته است.» وی افزود: اکوسیستم استارتاپی ایران در حوزه‌هایی مثل ژنتیک، با چالش‌های منحصربه‌فردی روبروست. اما ترس از این پیچیدگی‌ها راه به جایی نمی‌برد. من همواره حرکت رو به جلو را انتخاب کرده‌ام.
وی درباره شکل‌گیری شرکت سیمرغ اظهار داشت: نخستین ارتباط من با مجموعه کانکت برقرار شد. دقیقاً یادم نیست آن زمان نام کانکت بود یا نه، اما آقای اصلانی ظرف کمتر از دو ساعت پس از ارسال فرم اولیه تماس گرفتند. در همان هفته بازگشتم، جلسه‌ای در پارک فناوری برگزار شد و من به عضویت مرکز رشد پاراوری درآمدم.
دوانی هدف اولیه سیمرغ را ارائه خدمات ژنتیکی در تمام مراحل زندگی فرد عنوان کرد، اما افزود: واقعیت این است که یک استارتاپ نمی‌تواند بر همه چیز تمرکز کند. لذا تصمیم گرفتیم برخی فعالیت‌ها را کنار بگذاریم و تمرکز را بر بیماری‌های نادر و خاص بگذاریم. از حدود دو سال و نیم پیش نیز تمرکز جدیدی بر سرطان، به‌عنوان یکی از چالش‌های عمده سلامت در ایران و جهان، افزودیم. کار را با تیمی سه‌نفره آغاز کردیم که اکنون به حدود ۲۰ نفر رسیده است.
وی از همراهی همکارانش قدردانی کرد و گفت: با وجود تمام دشواری‌ها، امروز توانسته‌ایم چرخه خدمات ژنتیکی به بیماران را تقریباً کامل کنیم، هرچند راه پیش رو همچنان ادامه دارد.
دوانی در بخش دیگری به چالش تحریم‌ها اشاره کرد: ابزار اصلی تشخیص بیماری‌های ژنتیکی، یعنی دستگاه‌های توالی‌یابی، هنوز به شکل مطلوب در ایران در دسترس نیست. این قطعه حیاتی پازل ناقص است، اما با تمام توان در پی یافتن راه‌حلی برای آن هستیم.
وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه هزینه توالی‌یابی در حال کاهش است. این امر متخصصان ژنتیک را با چالش مواجهه صحیح با حجم انبوه داده‌های تولید شده روبه‌رو کرده است. دقیقاً در این نقطه بود که ما وارد عمل شدیم. محصول اصلی ما یک پلتفرم نرم‌افزاری است که به کمک آن، کل فرآیند را توسعه دادیم، چالش‌های شبکه و زیرساخت اینترنتی ایران را بومی‌سازی کردیم و بستری برای انتقال و دسترسی ایمن به این داده‌های عظیم ایجاد نمودیم.
وی افزود: مانند هر شرکت نرم‌افزاری، ما نیز به تیم فنی قدرتمندی نیاز داشتیم. این تیم از ابتدا تاکنون، با وجود تغییرات، پیوسته در حال توسعه و بهینه‌سازی پلتفرم ما بوده است. این محصول اکنون تنها یک نرم‌افزار نیست؛ بلکه بستری است که نظم و امنیت به داده‌های ژنتیکی بخشیده و امکان اشتراک‌گذاری ایمن آن‌ها میان متخصصان را فراهم می‌کند.
دوانی نتایج این تلاش‌ها را تسهیل تشخیص بیماری‌ها و کاهش هزینه برای بیماران و نهادهای حمایتی برشمرد و گفت: این مسیر هموار نبود. چالش اصلی برای هر استارتاپ، دیده شدن است. ما علاوه بر حمایت نهادهای فناوری، خود نیز فعالانه وارد میدان شدیم. در همان سال اول، موفق به اخذ عنوان دانش‌بنیان شدیم. حضور در کنفرانس‌ها و رسانه‌ها سبب شناخته‌تر شدن محصولمان گردید. همچنین مجوز فناوری خود را از پارک فناوری سلامت (وابسته به پارک پردیس و با مشارکت وزارت بهداشت) دریافت کردیم. عضویت حقوقی در انجمن ژنتیک ایران نیز با حمایت دکتر طلایی محقق شد که نقشی کلیدی در مسیر ما داشت.
وی در عین حال به پیچیدگی‌های بازار ایران اشاره کرد: بازار ایران بسیار پیچیده است؛ از ساختارهای سنتی گرفته تا کندی در پذیرش روش‌های نوین اقتصادی. گاه سیستم کند حرکت می‌کند و گاه نوآوری‌ها با شتاب وارد می‌شوند.
وی یکی از چالش‌های دیرپا را «ذهنیت میان‌بُر گرفتن» در فضای آکادمیک و گاهی صنعت دانست و گفت: متأسفانه برخی دانشجویان و حتی فارغ‌التحصیلان به‌دنبال راه‌های میان‌بر برای پیشبرد کارها هستند.
دوانی برای توضیح این موضوع مثالی زد: مثل ساندویچی معروفی که پس از موفقیت، چندین مغازه مشابه در اطرافش ایجاد شد، اما هیچ‌کدام کیفیت اصلی را ارائه نکردند. رقابت به‌خودی‌خود بد نیست، چه با یک دلال کوچک و چه با یک شرکت بزرگ باسابقه. مهم آن است که بتوان با آن کنار آمد و سهم بازار خود را حفظ کرد.
دوانی در پایان، مهم‌ترین دغدغه فعلی خود را تعیین قیمت صحیح برای محصول عنوان کرد و گفت: برخی رقبای واسطه‌گر (دلال) با روش‌هایی وارد بازار می‌شوند که می‌تواند به ساختار قیمت‌گذاری سالم آسیب بزند. اما ما تلاش کرده‌ایم با حفظ کیفیت، مسیر توسعه پایدار را ادامه دهیم.
